PSYCHOANALITYCZNE PANOPTICUM

Zadajmy dziś niespodziewane pytanie – dlaczego urlop dla ojców i dzieci jest nazywany tacierzyńskim, a nie ojcowskim, pardon, ojcierzyńskim? Żachniecie się, że to bez znaczenia, ale zanim to powiemy, przemyślmy tę kwestię i zobaczmy gdzie nas to doprowadzi.

W filmie „Ja-robot” jest scena, w której robot o imieniu nieprzypadkowym Sonny (mix Son, syn, z Sony, pewna firma z branży elektronicznej) mówi o swym stwórcy nazywając go, a jakże, nie inaczej jak „ojciec” (to samo jest w Gwiezdnych Wojnach, gdzie syn zwraca się do swego rodzica nie „tato”, dad, ale „ojcze”, father, podkreślając przy tym wagę tej postaci znanej powszechnie jako Lord Ojciec, lord Vader). Dlaczego Sonny nie nazywa swego twórcy matką? Ludzie uważają, że psychoanaliza zajmuje się bzdetami, bo przecież stwórca Sonny’ego jest mężczyzną. To miałoby przeszkadzać w nazywaniu go matką. Przyjmijmy na chwilę, że tak jest w rzeczywistości. Lecz co oznacza wtedy określenie „Bóg-Ojciec”, „Ojcze nasz”? Wtedy Bóg jest mężczyzną – i nie może być inaczej. Wrogowie płci, a jest ich mnóstwo, bo to i mizogini i androgini, upierają się przy tym, że Bóg jest mężczyzną, to mizogini i mizoginki plus homoseksualiści, lub że jest kobietą, to androgini i ginofile z ginofilkami oraz androginki. Wtedy Bóg jest kobietą i nazywany jest matką.

Powiemy, rzecz gustu. Bóg może być mężczyzną, może być kobietą – chciejta co chceta. Tu widzimy całą nicość kaprysu – dla każdego, co dla niego miłe. Ale Sonny woli mieć ojca (ach co za wstrętny, przeklęty paternalizm!). Wersja feministyczna tego filmu dla chętnych: stwórcą Sonnego jest kobieta, która jest jego matką (ach co za wstrętny, przeklęty maternalizm!). Pozostaje niestosowny wariant, że stwórca jest obojnakiem, Janusem, lub czworakiem, Swarożycem, lecz nie było im pisane przetrwanie. Na nic to jednak, tutaj nie może się udać genderyzacja; najbardziej przeciwni byliby jej sami genderyści (nie wyobrażam sobie akceptacji przez nich sytuacji gdzie stwórcą jest kobieta nazywana przez Sonny’ego ojcem, chociaż odwrotna jest już do wyobrażenia).

Język składa się ze znaczących wskazujących na homologię między „nazywanym” a „nazywającym”, między „realnym” a „symbolicznym”. Między znaczącym „matka” i jego odpowiednikiem „kobieta” istnieje harmonia, jedno-jednoznaczne przyporządkowanie. Skądinąd jest to warunek istnienia logiki, sensu i wiedzy. To nie oznacza ogólnie, że rzeczywistość jest jako taka logiczna i sensowna (to marzenie i wiara prof. Hellera), bo ona jest taka tylko dzięki znaczącym (jeśli żona jest kobietą, a mąż jest mężczyzną, i relacja między nimi jest małżeństwem, to małżeństwo jest tylko tym, czyli wszystkie inne warianty relacji małżeństwem nie są), dzięki odpowiedniości między symbolicznym i realnym. Tej właśnie odpowiedniości strzeże katolicyzm (mów zawsze tak-tak, lub nie-nie, bo co inne od złego pochodzi – z tej zasady wynika wprost, że istnieje „złe”, które narusza tę harmonię). To „złe” narusza tę harmonię.

W okresie „naukowym” Lacana dla podtrzymania tej harmonii należało postulować lokalizację znaczących w realnym, tkwiły w realnym jako wiedza, niewiedziana wiedza. Problem tkwił w tym, że „złe” wymykało się tej odpowiedniości, że matematyczną harmonię kosmosu zakłóca bezpowrotnie pojawienie się człowieka w dwóch postaciach, kobiety i mężczyzny, których nie da się ujednolicić w jakimś Jednym. Można przy pomocy triku nadać dwustronność Jednemu (np.męska i kobieca strona człowieka, yang i ying w człowieku), scalić dwie części w jednym. No i teraz należy zadać pytanie kluczowe: ale po co? Tu widzimy nieodzowność istnienia Jednego, zarówno co do genezy (jak doszło do pęknięcia w Jednym), jak i celu ostatecznego, czyli po co? (ostatecznego scalenia się po pęknięciu).

Zasada Jednego obowiązuje także w nieświadomości i przybiera postać znaną jako: nieświadomość zna tylko jedną płeć i jest nią płeć męska. Dlaczego właśnie ta?

Spróbuję na to odpowiedzieć następnym razem

KP

In: Sinthome | | #