PSYCHOANALITYCZNE PANOPTICUM

Panna Psyche ostatnio mi się objawiła. Raz, że Wyspiarze (prawdziwie obcy Kontynentalczykom temat) swym istnieniem do bólu podkopują wiarę w jej obecność; dwa, że trzy autorytety wielkie deliberowały ostatnio na temat duszy i jej miejsca w życiu. (Zapis, zapewne skrócony, ich dyskusji pojawił się w jednym z ostatnich numerów TP). Filozof, ksiądz i psychiatra-psychoterapeuta wypowiadali się na temat duszy i kwestii czy dusza choruje. Przyznaję, że niczego nowego z tej dyskusji się nie nauczyłem. Ksiądz, jak to ksiądz, podkreślał nadrzeczywistość duszy – lecz nie określił jej jako obecności Innego „w” człowieku (czyżby był to rodzaj herezji?). Psychiatra-psychoterapeuta wypadł blado, bardzo blado. Stwierdził, że w swej pracy nie ma do czynienia z duszą (tylko jak rozumiem z psychiką, która siłą rzeczy ulokowana jest w mózgu), a jak już ma do czynienia to odsyła duszę do księdza (czemu nie do mistrzów, mnichów i kapłanów innych wiar?). Filozof po filozofijsku stawiał tezę, że dusza stoi za „przymusem” zadawania pytań przez człowieka.

Trzy stanowiska, a skutek? Najbłahszy u praktyka od leczenia: „to nie moja sprawa” mówi i tyle go masz. Nie zaprzecza istnieniu duszy i jej chorobom, tylko nie jest specjalistą od nich. Filozof jest uczciwszy. Stwierdza, że dusza zadaje pytania, na które trudno jest odpowiedzieć, nie przyznając przy okazji, że na które, co bardzo możliwe, odpowiedzi nie ma. Ksiądz, co oczywiste, tego tym bardziej nie przyzna, bo odpowiedź, jedna na wszystkie trudne pytania,  istnieje. Jest stała od mniej więcej 2000 lat, co każe z przerażeniem skonstatować, że prapraprzodkowe nasi sprzed ponad 2000 lat to naprawdę mieli przerąbane, pozostawiając dzisiejszych pytających o to samo w stanie swoistej perwersji – skoro już tak długo odpowiedź istnieje, to dlaczego ją tak wielu odrzuca.

O duszę nie tak trudno. Pokazał ją niedawno pewien Paprykarz, Kontynentalczyk jak się patrzy. „Jak tu żyć, panie premierze?” spytał. Trzech adwersarzy udzieli na to pytanie następujących odpowiedzi:

Filozof zagai, że wielu mądrych ludzi udzielało na to pytanie wielu różnych odpowiedzi (ten styl zaobserwujecie łatwo oglądając przemowy prof. Hartmana i prof. Mikołejko w TVPKultura), podzieli się wiedzą o tych odpowiedziach, nie da własnej (bo nie ma już mędrców wśród nas), i zostawi z zachętą, by wybrać dla siebie najbardziej przekonującą.

Ksiądz z absolutną pewnością, ale z brakiem lub z wrażliwością zwaną „otwarciem na innego”, zadekretuje, że „odpowiedzią jest Jezus”, sugerując przy tym, że należy pogłębić wiarę lub zgoła nawrócić się na nią.

Psychiatra-psychoterapeuta orzeknie, że nie masz Paprykarzu problemów natury psychicznej, a dusza twoja nie bardzo mnie interesuje; proponuję przeto pójście do szachermachera od duszy, czyli księdza, kapłana, mnicha, spowiednika, guru itd. (propozycja mocno zależna od uprzedzeń osobistych).

Odpowiedzi niby różne, ale wspólne w nich jest to, że wszystkie one odsyłają duszę w niebyt. Wszystkie dają „kota w worku”. Spośród mrowia możliwych wybierz, którą chcesz; odpowiedzią jest Jezus, a nie odpowiedź Jezusa; znam odpowiedź (skoro odsyłam do księdza) ale jej nie zaproponuję lub w ogóle nie znam.

Już od dawna nie pokłada się nadziei w duszy, zbyt indywidualna się wydaje. Czy to jedna dusza w każdym człowieku przebywa, czy też każdy człowiek ma swą i tylko swą, jedną duszę? To nie takie proste. Jeśli człowiek jest pytaniem, to co oznacza stwierdzenie „życie nie ma sensu”? To odpowiedź przecież, tyle że na pytanie zadane przez nie wiadomo kogo. Wyspiarze tak mają, pytania nie zadają, posługują się odpowiedziami. Czy mają więc duszę? W każdym razie pewne to nie jest.

Wyjaśnijmy przy okazji różnicę. Wszyscy kiedyś zadajemy pytania. „Którędy dojść do…?” to pytanie wynikające z niewiedzy, ale pytanie „jaki jest sens życia?” wynika z nie-wiedzy; nie z braku wiedzy, ale z wiedzy, której nie ma i nie będzie. Więc: „jak żyć, panie premierze” może spotkać się tylko z „tak jak pan pragnie”; „dobre sobie, ale czego ja pragnę?” Może tego, by wiedzieć jak żyć? „Fajnie,tylko dlaczego z tym pytaniem zwracasz się akurat do mnie?” „Czym to niby zasługuję na takie wyróżnienie?”

Bezgraniczna cierpliwość w znoszeniu nieprzychylności kosmosu, bezduszności rzeczywistości, nieobliczalności losu – oto czym jest dusza. Ziemia woła, Zimia prosi, a gwiazdy milczą. Czy Ziemianie są sami? Kto zna odpowiedź, niech natychmiast się odezwie. Lecz jeśli nie zna, lub się nie odezwie, i tak nie przestaną Ziemianie zadawać tego pytania. To tym nieustawaniem, tym dążeniem, niekończącym się, do opierania się temu co nie daje się usłyszeć, jest dusza.

Duszą się woła, duszą się kocha – inną duszę?

Co Wy na to by popisać o miłości?

KP

In: Sinthome | | #